Kokos

Palma kokosowa (ang. Coconut) należy do rodziny palmowatych (Palmae). Jej pochodzenie nie do końca zostało poznane, ale przypuszcza się, iż wywodzi się z wysp Polinezji i Indonezji, albo Afryki Środkowej. Już około 4000 lat temu, uprawa palmy kokosowej rozpowszechniła się w wielu krajach poza jej pierwotnym zasięgiem. Według starych podań palma kokosowa oznacza drzewo, które daje wszystko, co w życiu potrzebne. W Europie zaczęto się dopiero interesować palmą kokosową w połowie XIX wieku, a to za sprawą oleju kokosowego, który zaczęto masowo stosować do produkcji mydła, a później jako tłuszcz spożywczy, głównie do smażenia i produkcji margaryny. W związku z dużym popytem uprawa palmy kokosowej stała się bardzo opłacalna,  stąd też  powstało wyrażenie kokosowy interes.

Z punktu widzenia botanicznego owoc palmy kokosowej jest pestkowcem, ale ze względu, iż swoją budową przypomina orzech włoski, przyjęła się nazwa orzech kokosowy, lub po prostu kokos.

Kokosy mają ogromne znaczenie spożywcze, a także handlowe i w niektórych krajach stanowią główne pożywienie jej mieszkańców. Dojrzały orzech kokosowy waży od 2 do 4 kg. Zewnętrzna miękka okrywa orzecha kokosowego ma od 5 do 10 cm grubości, zbudowana jest ze ściśle splecionych włókien, nazywanych kojrą. Kojra młodych orzechów jest słodka, delikatna i stanowi przysmak dla dzieci, które lubią ją żuć i wysysać.

Zdejmując z kokosa dojrzałą kojrę, ukaże się kulisty, częściej wydłużony orzech o średnicy od 10 do 15cm, ważący od 0,5 do 1 kg, który okryty jest twardą skorupą. Jest od wewnątrz wysłana warstwą śnieżnej białości jądra orzechowego (bielma) i jest to od 1 do 2 cm grubości. Samo wnętrze orzecha wypełnione jest  sokiem kokosowym, które jest przeźroczyste lub lekko zmętniałe. Najważniejszą częścią orzecha jest jądro i pod względem botanicznym jest bielmem nasienia. Grubość poszczególnych warstw uzależniona jest od stadium dojrzałości owocu.

Jądro dojrzałego orzecha kokosowego zawiera około 50% wody, 25-35% tłuszczu, 4% białka, a także 8% cukrów. Jest bardzo pożywne i kaloryczne, w dużej mierze z powodu wyjątkowej jakości zawartego w nim białka. Specjaliści podają, iż białko orzecha kokosowego całkowicie zastępuje w diecie białko zwierzęce i w związku z tym jest nieocenionym surowcem spożywczym w diecie wegetariańskiej. Zawiera witaminę B2, B6, Witaminę E, C, kwas foliowy. Ponadto to bogate źródło składników mineralnych: potas, wapń, żelazo, fosfor, cynk, sód.

Z przeważającej większości orzechów kokosowych produkuje się koprę, a jest to dokładnie twarde bielmo kokosowe wysuszone na słońcu lub w piecu. Kopra zawiera tylko 7% wody, 60-70% tłuszczu 14% cukrów i 7% białka. Ze zmielenia kopry uzyskuje się płatki zwane potocznie wiórkami kokosowymi, a także mączkę kokosową, które mają duże zastosowanie w przemyśle cukierniczym.

Z kopry wytłacza się także olej spożywczy, który ze względu na swoja konsystencję nazywany jest masłem kokosowym, gdyż w temperaturze poniżej 20-26^o C ma konsystencję stałą, przypominającą masło, a w temperaturze wyższej niż 26^o C jest płynnym olejem. Świeży tłuszcz kokosowy jest czysto biały, ma łagodny smak i delikatny zapach. Charakteryzuje go wysoka zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych i spożywany w nadmiarze może sprzyjać powstawaniu cholesterolu.

Wewnątrz orzech wypełniony jest płynem, który nazywany jest sokiem kokosowym. Zawiera on 4-7% substancji organicznych, w tym 2,5% cukrów, także sporo soli mineralnych, szczególnie potasu. Ma przyjemny słodkawy, orzeźwiający smaki jest chętnie pijany przez miejscową ludność. Do soku kokosowego dodaje się drobno zmielone bielmo i otrzymuje się napój, który nazywany jest mlekiem kokosowym.