Poziomka pospolita
Poziomka jest byliną kłączową z rodziny Różowatych, jest rośliną leśną, występującą w średnio wilgotnym środowisku. Rośnie dziko w Europie, Azji, Afryce Północnej i Ameryce Północnej. Kwitnie w maju i czerwcu, natomiast dojrzewa, owocuje w czerwcu i lipcu.
W przypadku ciepłej i długiej jesieni, leśna poziomka nieraz powtarza owocowanie, ale już nie tak obficie.
Starożytnym Rzymianom i Grekom znana była poziomka, ale używali jej tylko jako zioło lecznicze i nigdy nie próbowali jej uprawiać. Jak podaje literatura żadna z dawnych cywilizacji Starego Świata nie była bliżej zainteresowana tą rośliną. Dopiero w pierwszej połowie XIV wieku poziomkę przeniesiono do ogrodu.
To, co potocznie nazywa się owocem lub niekiedy jagodą poziomki, z botanicznego punktu widzenia wcale nie jest owocem, ale zbiorem licznych suchych owocków o budowie niełupki, osadzonych na mięsistym, rozrośniętym dnie kwiatowym. Tak więc, jemy miąższ dna kwiatowego, natomiast owoce są niemal nieodczuwalnym w smaku dodatkiem.
Poziomki są bogatym źródłem łatwo przyswajalnego żelaza, są bogate w witaminę C, jej ilość uzależniona jest od pogody i dojrzałości. Jeżeli chodzi o zawartość witaminy C to poziomkę sytuuje się na trzecim miejscu po różach i czarnych porzeczkach. Poziomki są zasadotwórcze, zasobne są w potas, wapń, magnez, miedź i fosfor, a także zawierają trochę manganu.
W stanie dojrzałym poziomka zawiera od 80-84% wody, do 9% cukrów, 1,2% błonnika, witaminy: A, B1, B2, PP, B6, K, E i inne, choć niektórych tylko ślady, zawierają od 1,3-1,8% kwasów organicznych.
Poziomki w skutek luźnej struktury tkanek są owocem wyjątkowo nietrwałym, łatwo ulegają zgnieceniu w transporcie, łatwo pleśnieją i w konsekwencji gorzknieją. Należy je zbierać podczas suchej pogody, zupełnie dojrzałe, ponieważ wtedy mają najwspanialszy aromat i smak. Nie jest wskazany zbiór w samo południe, ale rankiem, gdy obeschnie rosa, a także przed wieczorem, gdy jeszcze nie opadła. Poziomki zebrane podczas upału więdną, natomiast wilgotne szybko się psują i stąd niezwykle trudno przetworzyć ją nawet w warunkach domowych, nie wspominając już o skali przemysłowej. Poziomki najlepiej jadać na surowo, są bardzo cenione i poszukiwane jako owoce deserowe, o niezwykłym aromacie, smaku, ale przede wszystkim apetycznym wyglądzie, są bardzo zdrowe. Poziomki leśne pachną o wiele intensywniej o tych ogrodowych, które z kolei są większe, a ponadto są odmiany poziomek ogrodowych, które owocują przez cały rok, sezon, a nie tak jak leśne raz, najwyżej dwa razy.
Liście poziomek mają większe właściwości lecznicze od owoców. Wyciąg z liści poziomek ma zastosowanie przy usuwaniu szkodliwych produktów przemiany materii, zwiększa wydalanie moczu, a z nim jonów sodowych i chlorków. Dzięki zawartości garbników, liście poziomek mają działanie przeciwbiegunkowe, zwłaszcza u dzieci i osób starszych.
Fot. Marcin Scelina
