Quinoa – ryż peruwiański, komosa ryżowa, złoto Inków

Quinoa (wymawia się kinła), nazywana też jest komosą ryżową lub ryżem peruwiańskim. Ze względu na bardzo wysokie właściwości odżywcze od wieków jest ceniona w Ameryce Południowej.  Nazywana jest tam świętym zbożem Inków, złotym ziarnem Inków, matką zbóż.  Quinoa zaliczana jest do grupy pseudozboż, czyli roślin, która wytwarza bogate w skrobię nasiona, lecz w rzeczywistości nie jest zbożem. Uprawy radzą sobie dobrze w chłodnym i wietrznym, niesprzyjającym klimacie. Roślina ta, chociaż znana od tysięcy lat od pewnego czasu zyskuje coraz większą popularność. Jest doceniana przez specjalistów od zdrowego żywienia i szefów kuchni, a to dlatego, iż łączy doskonałe właściwości prozdrowotne z interesującym smakiem. Ziarna quinoa nie zawierają glutenu, dlatego osoby z nadwrażliwością na ten składnik mogą włączyć ją do swojego jadłospisu. Jest to szczególnie ważne, jeśli występują też inne alergie pokarmowe, wtedy quinoa jest  świetnym składnikiem zrównoważonej diety, a także doskonałym urozmaiceniem w codziennym gotowaniu. Ziarna quinoa mogą nawet w 22% składać się z białka.  Dzięki doskonałej kompozycji aminokwasów polecana jest przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Quinoa zawiera więcej wapnia niż mleko, a także więcej tłuszczów niż którekolwiek ze zbóż. Jest bardzo dobrym źródłem żelaza, fosforu, witaminy E i witamin z grupy B.  Wzmacnia odporność i korzystnie wpływa na pracę organizmu, a przy tym jest smaczna. Ceniona jest w kuchni wegetariańskiej i wegańskiej, ponieważ dzięki swoim składnikom odżywczym stanowi bardzo dobre wzbogacenie diety bezmięsnej. Przez niektórych określana jest jako warzywo, a przez innych jako zboże. Są takie głosy, iż jedzenie tylko i wyłącznie nasion quinna pozwala na dostarczenie organizmowi wszystkich niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania substancji. Jak we wszystkim należy i tutaj zachować rozsądek, być może jest to prawda, ale takie zawężenie diety z pewnością byłoby rażącą przesadą. Quinoa jest rośliną wyjątkową, a to za sprawą niezwykle wysokiej zawartości lizyny, która nie występuje wcale lub jest obecna tylko w śladowych ilościach w innych roślinach. Lizyna jest bardzo ważna, ponieważ należy do grupy aminokwasów niezbędnych (liczącej 8-10 substancji), które nie mogą być syntezowane w organizmie człowieka i muszą być dostarczane z zewnątrz, wraz z pożywieniem. Zalety quinoa zauważyli i docenili naukowcy z NASA, co w konsekwencji zaowocowało tym, iż uznali ją za źródło niezbędnych do życia substancji.  Quinoa została włączona do menu kosmonautów wybierających się w długie loty kosmiczne.

Quinoa występuje w trzech rodzajach ziaren: quinoa biała, czerwona i czarna. W sprzedaży jest także do nabycia w postaci trójkolorowej.  Każda ma nieco inny smak, inaczej zachowuje się też podczas gotowania. Quinoa biała jest najdelikatniejsza w smaku i najbardziej pęcznieje podczas gotowania, jednak nie powiększa znacząco swojej objętości. Quinoa czerwona i czarna praktycznie nie pęcznieją podczas gotowania, zachowują twardość i chrupkość. Doskonale sprawdzają się jako dodatek do zup, sałatek, surówek i jogurtów.

W niektórych pozycjach książkowych możemy znaleźć informację, iż nasiona quinoa zawierają saponinę i ten składnik sprawia, że nie jest ona zalecana jako pokarm dla małych dzieci. Przed ugotowaniem nasiona quinoa należy  bardzo staraninie umyć, dlatego, że pokryte są warstwą właśnie wspomnianej saponiny, która naturalnie chroni nasiona przed szkodnikami. Saponiny są nieszkodliwe, ale nadają zbożu gorzkawy smak. Z tego względu, aby pozbyć się saponiny, należy płukać ziarenka energicznie, zmieniając wodę 4 do 5 razy, do momenty całkowitej przejrzystości. Można także płukać ziarna na sitku pod bieżącą wodą, mieszając ręką. Opłukaną białą quinoa gotujemy na małym ogniu około 15 minut w proporcji 2 części wody na 1 część nasion, natomiast czerwoną i czarną nieco dłużej około 20 minut.  Po ugotowaniu zostawimy ją na około 10 minut pod przykryciem, aby wchłonęła całą wodę. Quinoa w kuchni jest bardzo wszechstronna. Sprawdza się świetnie jako dodatek do warzyw, dań mięsnych, można ją śmiało stosować jako zamiennik ryżu i kasz. Z dodatkiem owoców, orzechów i jogurtu zapewni pyszne, pełnowartościowe śniadanie, jest też doskonałym składnikiem sałatek. Można jej używać także do pieczenia ciast i ciasteczek.